Arend J. van Dijk presenteert zijn levenswerk: ‘Van Korhoen tot Kraanvogel’

26 nov , 9:19 • Nieuws

Foto: Harvey van Diek/Sovon

Een trotse Arend van Dijk

Uffelte - Aan het fysiek schrijven en samenstellen van het boek ‘van Korhoen tot Kraanvogel’ heeft Arend J. van Dijk enkele jaren gewerkt. Maar aan het uiteindelijk resultaat van het jubileumboek van de Vogelwacht Uffelte e.o. heeft een periode van liefst zestig jaar broedvogels tellen in Zuidwest-Drenthe ten grondslag gelegen. Een periode van denk-, schrijf- en veldwerk. Vooral heel veel veldwerk.

De uitwerking van al die arbeid werd zaterdag 22 november wereldkundig gemaakt toen Arend van Dijk zijn boek in het Uffelter dorpshuis De Vlasbarg’n tijdens een videopresentatie nader toelichtte. In het bijzijn van tientallen belangstellenden overhandigde hij het eerste exemplaar aan de Drentse gedeputeerde Egbert van Dijk (geen familie), die Natuur en Landschap in zijn provinciale portefeuille heeft.

De gedeputeerde prees niet alleen zijn naamgenoot voor het kijken en vooral volhouden gedurende 60 jaar naar de vogelstand in de provincie. Hij benadrukte, dat het niet voor niets is, dat de provincie Drenthe als een van de subsidiegevers mede aan de uitgave van het boek heeft bijgedragen. Een subsidie voor de mensen van de Vogelwacht Uffelte die in zijn woorden de natuur door en door kennen. Een subsidie voor een club van 860 leden met 150 vrijwilligers. “Een subsidie als investering in kennis, betrokkenheid en overdracht.’’

Onderscheiding

Vogelwacht-voorzitter Simon Bijl toonde zich heel trots, dat het boek -uitgegeven in samenwerking met Sovon Vogelonderzoek Nederland- voltooid was. Vooral ook trots op het feit, dat het veldwerk en het vastleggen van data van alle Vogelwachtwerkgroepen en van Sovon in dit boek zo fraai samenkomen. Die trots en waardering liet hij vergezeld gaan van een cadeau. Uit zijn handen ontving Arend van Dijk een oorkonde, waarbij hij de FRED VAN VEMDEN ONDERSCHEIDING kreeg uitgereikt. ‘Voor zijn vrijwilligerswerk voor Vogelwacht Uffelte en omstreken, in het bijzonder de vogels en natuur in het algemeen. En als auteur van het unieke jubileumboek van Korhoen tot Kraanvogel’. Arend is de eerste persoon aan wie deze onderscheiding is uitgereikt, genoemd naar de vroegere voorzitter, mede-oprichter en verwoed veldwerker van de Vogelwacht Uffelte e.o. Arend van Dijk werd tevens beloond met een beeldje van een roodborsttapuit. Hij zal dat product van een keramiste uit de omgeving dagelijks kunnen bewonderen als hij aan zijn bureau in zijn boerderij in Rheebruggen lekker doorwerkt.

Eric Menkveld, gebiedsmanager Zuid-Drenthe van Natuurmonumenten, wees er in zijn toespraak – ook namens collega-natuurbeheerders Staatsbosbeheer en Het Drentse Landschap – onder meer op, dat ‘broedvogels het kapitaal van ons natuurgebied vormen’. En dat de tellingen in het boek over zo’n lange onderzoekperiode belangrijk zijn voor hun beheerswerk. Menkveld: “Dit boek geeft ook een recent beeld hoe het zestig jaar geleden was.”

Verdwenen en verschenen

De titel van Korhoen tot Kraanvogel is niet zomaar gekozen omdat de alliteratie van beide vogelnamen lekker ‘bekt’. Waarom dan niet gekozen voor namen van de overige broedvogelsoorten, die in Zuidwest-Drenthe in die zestig jaar zijn geteld? De auteur heeft hiermee het begin en einde van de vogelwereld in deze contreien willen benadrukken. Of liever het einde en het begin. Het Korhoen kende in 1970 hier een maximale populatie van 229 exemplaren, maar was in 1986 geheel verdwenen. De Kraanvogel daarentegen verscheen in Zuidwest-Drenthe pas in 2007 en begint inmiddels aardig te aarden. De vogelwachters telden in 2024 zeventien paren.

Waarom het Korhoen het loodje legde of zijn heil ergens anders zocht is onder andere te wijten aan de verandering van het landschap, dat voorheen meer versnipperd was en via schaalvergroting een andere habitat kreeg. Dat veroorzaakte onder meer een afname van het voedsel - kruiden en insecten – voor de korhoenders en hun jongen. Waarschijnlijk heeft ook de vergrassing van de heide een nadelige invloed gehad. De Kraanvogel heeft juist geprofiteerd van verbeterde voedselcondities zoals toename van de maisteelt, door betere bescherming, door zachte winters. In Europa zien we overigens een algehele toename van de Kraanvogel.

Allemaal informatie, die in het bijzonder fraai vormgegeven boek is terug te vinden. En niet alleen over deze twee vogelsoorten. Want ook de tellingen en veel meer gegevens van de overige 184 andere broedvogelsoorten in Zuidwest-Drenthe worden uitvoerig de lezer (en kijker!) voorgeschoteld. In een boek van ruim 380 pagina’s, dat Arend van Dijk zelf met recht zijn levenswerk noemt.

Indrukwekkend

Het boek bevat naast al die indrukwekkende gegevens en wetenswaardigheden over de vogels tevens artikelen, waarin enkele (veld)werkers worden geportretteerd. Natuurlijk Arend zelf, maar ook Eric van der Bilt, oud-directeur van Stichting Het Drentse Landschap, die nog altijd graag over de heide struint. Boswachter (Staatsbosbeheer) Albert Henckel werkte 47 jaar in het Dwingelderveld is eveneens geïnterviewd. Johan Coelingh, ooit de jongste schaapsherder van Nederland, loopt nog steeds zijn ‘rondjes’ met zijn schapen in het Dwingelderveld en heeft een plekje in het boek. Hans Dekker, ecoloog bij de provincie Drenthe en een halve eeuw in het vak, mag ook zijn zegje doen. Zoals “We moeten gewoon laten zien hoe mooi dit landschap is. Die liefde voor Drenthe en de Drentse natuur, die probeer ik aan te wakkeren.” Natuurlijk ontbreekt Joop Kleine niet in het boek. Kleine, geboren Hoogevener, ontdekte 65 jaar geleden het Dwingelderveld. Hij raakte rond zijn veertiende geïnteresseerd in vogels, maar begon rond 1980 met structureel tellen van vogelsoorten. Arend vroeg hem ooit of hij hem tijdelijk kon vervangen als teller in dat gebied. Sindsdien werken ze nauw samen. Net als Arend heeft Joop Kleine een reputatie als vogelkenner. Joop Kleine is zogezegd de ‘Arend van Dijk van het Dwingelderveld’. Kleine (1943): “Ik ben nog steeds verknocht aan dit gebied.”

Van Korhoen tot Kraanvogel is tevens een verlaat jubileumboek ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan in 2023 van de Vogelwacht Uffelte e.o. (er ging in de productie veel meer tijd en moeite zitten dan aanvankelijk gedacht). Het is niet alleen het werk van Arend van Dijk. Hij werd gedurende enkele jaren bijgestaan door een werkgroep, die naast de zijne de namen bevatte van Sanne van Gemerden, Joop Kleine, Norbert Kwint en Willem van Manen. Bovendien werkten veel anderen mee om het boek via adviezen, teksten, grafieken en foto’s aantrekkelijk te maken. Van Korhoen tot Kraanvogel is uitgegeven door Noordhoek Natuur. ISBN 978 94 6471 414 2. Kosten 34,90 euro.